Jakie chłodzenie wodne do procesora? Które wybrać?

System chłodzenia wodnego do procesora uchodzi za najskuteczniejszy sposób kontrolowania temperatury CPU i dbania o stabilność pracy tego komponentu. Tylko które chłodzenie wodne wybrać? Na co zwracać uwagę? Jakie parametry są najważniejsze? Wyjaśniamy to w poradniku.

Co to jest chłodzenie wodne procesora?

System chłodzenia wodnego jest jednym z typów chłodzeń montowanych na procesorach komputerowych. Mamy do wyboru chłodzenia customowe (budowane własnoręcznie z poszczególnych elementów) oraz chłodzenia wodne AiO (gotowe zestawy do montowania w pececie).

Jak wszyscy wiedzą, pracujący procesor komputerowy generuje sporo ciepła. Jeszcze więcej emituje CPU obciążony grą na wysokich detalach, programem do renderowania albo podkręcony w ramach overclockingu.

To ciepło musi być na bieżąco odprowadzane, w przeciwnym razie systemy bezpieczeństwa wyłączy jednostkę, by nie spaliła się z przegrzania. W skrajnych sytuacjach nie zdąży tego zrobić i podzespół zakończy żywot.

Boxowe chłodzenie procesorów, umieszczane przez producentów w pudełku z komponentem, to za mało, by utrzymać temperatury w ryzach – zwłaszcza przy intensywnym użytkowaniu komputera. Dlatego montuje się na powierzchni CPU skuteczniejsze formy redukcji ciepła, czyli:

• chłodzenia powietrzne (cooler tower)
• chłodzenia wodne (liquid cooling)

Chłodzenie wodne wykorzystuje ciecz do odprowadzania ciepła z powierzchni procesora i transferowania go do chłodnicy. Nie jest to bynajmniej woda, ale specjalny płyn, odporny na korozję, charakteryzujący się bardzo dobrymi parametrami cieplnymi – nie może się przecież zagotować w kontakcie z CPU rozgrzanym niejednokrotnie do prawie 100°C.

Water cooling wykazuje wyższą skuteczność odprowadzania ciepła niż chłodzenie powietrzne, odznacza się też lepszą kulturą pracy. Wynika to z budowy układu i ze specyfiki jego działania.

Żeby w pełni zrozumieć, jak również dobrze zobrazować zasadę działania wodnego chłodzenia procesora, przyjrzyjmy się jego budowie.

Przeczytaj też poradniki:

• Jakie chłodzenie powietrzem dla procesora?
• Jaki wentylator do komputera? Jak wybrać te najlepsze?
• Jak schłodzić procesor w komputerze? Praktyczne porady
• Co to jest thermal throttling? Jak zapobiegać i jak rozwiązywać?

Budowa chłodzenia wodnego CPU

Chłodzenie wodne PC AiO składa się z:

• bloku wodnego
• przewodów (węży)
• pompy
• czujnika przepływu
• zbiornika wodnego
• chłodnicy

W tym całym układzie kluczową rolę odgrywa blok wodny – jest to element przywierający bezpośrednio do podstawy procesora. Dzięki paście termoprzewodzącej ciepło przenika do bloku, przez który przepływa ciecz.

Owa ciecz zmagazynowana jest w zbiorniku wodnym, a pompa dba o jej stały obieg. Z kolei dzięki czujnikowi przepływu wiadomo, że ciecz przelewa się przez układ i że wszystko działa prawidłowo. Zwieńczeniem całości jest chłodnica zbudowana z radiatora oraz ułożonym na nim wentylatorami.

W praktyce wygląda to tak:

Czy chłodzenie wodne jest bezpieczne?

Oczywiście, że jest bezpiecznie. Oczywiście pod warunkiem, że montaż przeprowadzisz prawidłowo, a na początek nie rzucisz się na składanie chłodzenia customowego. Zresztą instrukcje wideo montażu wodnego chłodzenia PC są w internecie.

Weź pod uwagę, że każde chłodzenie wodne AiO jest układem zamkniętym. Nie składasz części, nie wlewasz też cieczy, bo ona znajduje się już w środku. Pozostaje tylko zamontować chłodnicę w obudowie PC oraz blok wodny na powierzchni CPU.

O ile nie pozaginasz węży i nie uszkodzisz ich powłok mechanicznie (np. nożem), nie grozi Ci wyciek. Gdyby było inaczej, nikt nie kupowałby instalacji water cooling, otoczonej przecież elektroniką.

Kiedy zainwestować w chłodzenie wodne?

Ten rodzaj chłodzenia możesz założyć w każdym desktopie – nawet w niespecjalnie wydajnym, tym multimedialno-biurowym, jeśli tylko masz taką ochotę. Wybierasz wtedy jedno z mniejszych, obdarzonych pojedynczym wentylatorem.

Ale będzie to raczej fanaberia, czy raczej inwestycja w unikatową kompozycję, bo taki zestaw nie potrzebuje chłodzenia wodą – wystarczy mu powietrze.

Za to komputer gamingowy z przyjemnością powita instalację chłodzenia cieczą. Mocne jednostki w rodzaju Intel Core i7 | i9 oraz AMD Ryzen 7 | Ryzen 9 potrzebują wręcz chłodzenia cieczą, ponieważ są poddawane wysokim obciążeniom.

Jednocześnie ten typ chłodzenia odznacza się wyższą lepszą kulturą pracy – innymi słowy, optymalne warunki utrzymują przy niższym natężeniu hałasu. Transferowane ciepło musi pokonać dłuższą drogę, poza tym transportowane jest przez ciecz.

Mając komputer do pracy z projektami 3D, skomplikowaną grafiką, animacjami, montażem wideo w rozdzielczości 4K lub 8K, też powinieneś rozważyć zakup chłodzenia wodnego do procesora. Taki pecet pracuje ciągiem po kilkanaście, ba, nawet po kilkadziesiąt godzin, renderując nieustannie obraz. W tym czasie CPU nie powinien się przegrzewać, oj nie powinien.

I wreszcie overclockerzy, czyli ludzie podkręcający procesory celem wydobycia z nich jak najwyższych osiągów. Nie ma opcji, by uzyskać świetne rezultaty przy chłodzeniu powietrzem – wodne jest po prostu niezbędne. Co więcej, do prób bicia rekordów używa się już nie cieczy, a ciekłego azotu – nie róbcie tego w domu.

Czym jest chłodzenie wodne AiO, a czym custom liquid cooling?

Chłodzenie wodne AiO to nic innego, jak zestaw All-In-One – kompletny i gotowy do instalacji. Zaprojektowany, skonstruowany i sprawdzony przez producenta. Ma gwarancję, która obejmuje całość urządzenia – wszystkich elementów tworzących ten water cooling.

Co najważniejsze, w ogóle nie musisz się znać na składaniu elementów wodnego chłodzenia – sposobu łączenia rurek, dobierania mocy pompy, montowania czujnika. Odpada też napełnianie układu cieczą.

To prawda, że nie wygląda tak efekciarsko, jak custom liquid cooling, jest za to dużo prostsze i bezpieczniejsze w montażu.

Natomiast customowe chłodzenie wodą może mieć niespotykany wygląd oraz genialną prezencję. Niektórzy tworzą instalacje przypominające skomplikowane, barwne systemy z wielokolorowym podświetleniem. Wygląda to świetnie i robi niesamowite wrażenie. Jest za to droższe, i jak już wspominaliśmy, wymaga sporej wiedzy. No i gdyby coś poszło nie tak, sam jesteś sobie winien.

Jakie chłodzenie wodne AiO? Czym kierować się przy wyborze?

Skoro tu jesteś, szukasz wiedzy o kolejnych elementach wodnego chłodzenia procesora komputerowego. Więc kiedy będziesz przeglądać karty produktów chłodzenia AiO, analizuj poniższe aspekty.

Kompatybilność bloku wodnego z podstawką

Od tego zacznij, bo chłodzenie nie zawsze będzie pasować do podstawki CPU na płycie głównej. W większości przypadków producenci dodają kilka różnych zapinek służących do montowania bloku wodnego na procesorze – wystarczy więc dobrać właściwe.

Ale nie sprawdzaj tego dopiero na etapie montażu. Poszukiwania poprzedź sprawdzeniem kompatybilności w specyfikacji technicznej wodnego chłodzenia CPU.

Wielkość obudowy a chłodzenie wodne CPU

Najlepiej dobierać wielkość wodnego chłodzenia precyzyjnie – nie kupuj mniejszych, bo ciężko coś takiego założyć, w dodatku po bokach zostają dziury. Nie kupuj też większych, tych w ogóle nie zamontujesz.

W opisie każdej obudowy znajdziesz informację o maksymalnym rozmiarze wentylatorów w panelu frontowym i górnym (jeśli skrzynka pozwala montować tam śmigła chłodzące PC). Ta wiedza pozwala dopasować chłodnicę do możliwości obudowy, bo na chłodnicy znajdują się standardowe wentylatory.

Standardowe, to znaczy o boku 120 mm lub 140 mm w układzie podwójnym lub potrójnym. Nie założysz przecież chłodnicy inaczej, jak tylko na jednym z boków metalowej konstrukcji – musisz zachować dostęp do chłodnego powietrza, aby wirujące łopatki zasysały je między żebra radiatora.

Skoro więc obudowa pozwala na montaż na froncie np. 3 x 140 mm, to znak, że zastąpisz je chłodzeniem wodnym z chłodnicą wyposażoną w 3 wentylatory po 140 mm każdy.

Węże – długość, materiał i oplot

Nie dojdzie raczej do sytuacji, w której węże okażą się za krótkie. Mogą być za to za długie, co w przypadku kompaktowych obudów przełoży się na problemy z ułożeniem przewodów transportujących ciecz.

Ważny jest za to materiał wykonania węży – unikaj z pewnością silikonowych, bo te najłatwiej uszkodzić. Jak uszkodzić? Na przykład złamać, kiedy chcesz ułożyć przewód, a miejsca jak na złość jest mało. Chłodzenia wodne AiO z wężami silikonowymi kuszą wprawdzie atrakcyjną ceną, ale czy warto aż tak oszczędzać i przede wszystkim ryzykować?

Lepiej wydać parę złotych więcej i zainwestować w węże z PCV. One są bardziej odporne. Najlepsze parametry oferują z pewnością węże z tygonu, ale jak się już pewnie domyślasz, są one najdroższe. Rekompensują to jednak znakomitą odpornością na złamania, przeciwstawiając im elastyczność i długą żywotność.

Zauważysz też pewnie, że niektóre chłodzenia wodne mają węże w oplocie, zamiast samego tworzywa łączącego blok wodny z chłodnicą. Czy oplot w czymś pomaga? Jasne, że tak. Chroni przede wszystkim przed uszkodzeniami mechanicznymi, do czego może dojść, gdy ześlizgnie się śrubokręt lub wąż przesunie się niechcący po elemencie obudowy PC.

Rozmiar i ilość wentylatorów na chłodnicy liquid cooling

Wielkość wentylatorów na chłodnicy to nie tylko kwestia dopasowania do obudowy PC. To przede wszystkim wydajność w rozpraszaniu ciepła.

Jeśli to tylko możliwe, wybieraj rozwiązanie z większą liczbą wentylatorów, ponieważ 3 działają skuteczniej niż 2. Najczęściej spotkasz rozwiązania:

• 2 x 120 mm
• 3 x 120 mm
• 2 x 140 mm

Dużo rzadziej, głównie z uwagi na cenę, wybierane są chłodzenia wodne 3 x 140 mm. Im nie sposób za to odmówić skuteczności.

Głośność wentylatorów

Niektórzy przywiązują do głośności bardzo dużą uwagę. Oni wnikliwie analizują maksymalny poziom decybeli podawanych w specyfikacji wodnego chłodzenia CPU. Skoro budują cichego peceta, każdy element musi spełniać pewne normy.

Wspomniana głośność pracy wentylatorów wynika z kolei z kilku parametrów:

• kształtu i ilości łopatek wentylatora
• maksymalnej prędkości wirowania
• rodzaju łożysk zastosowanych w wentylatorach

Im szybciej kręcą się łopatki, tym większy szum mogą generować. Natomiast kwestię kultury pracy cewek oceniają testerzy komponentów w recenzjach wideo. Warto je oglądać, by dowiedzieć się, które sprawdzają się najlepiej.

Wymiary i materiał radiatora

Im większy i bardziej masywny radiator, tym wyższą skuteczność chłodzenia oferuje dany water cooling. Radiator jest bowiem miejscem, w którym ciecz oddaje ciepło do żeber, a tam musi być ono rozproszone. Gdyby do tego nie doszło, temperatura rosłaby stale aż do wyłączenia komputera.

Radiator nie będzie rzecz jasna ani szerszy, ani dłuższy niż suma wymiarów wentylatorów chłodnicy. Może mieć za to różną wysokość, przy czym najwięcej z nich ma wysokość około 27 mm. W pojedynczych przypadkach spotkasz ożebrowanie o łącznej wysokości 38 mm, 45 mm, czy 52 mm.

A z czego wykonuje się radiatory chłodzeń wodnych? Głównie z aluminium, materiału lekkiego i odpornego, w dodatku świetnie oddającego ciepło. W niektórych konstrukcjach stosuje się także połączenia:

• aluminium + miedź
• aluminium + miedź niklowana

Zajrzyj też do pozostałych poradników o komponentach PC:

• Jaką kartę graficzną kupić? Które GPU wybrać?
• Jak wybrać procesor? Doradzamy w zakupie CPU.
• Jaki zasilacz do komputera wybrać? Który PSU kupić?
• Jaki dysk HDD wybrać? Który model kupić?
• Jaką płytę główną wybrać do komputera?
• Jaki dysk SSD kupić? Który warto wybrać?
• Dysk SSD czy HDD? Który wybrać? Który lepszy?
• Jaka obudowa do komputera? Którą wybrać?
• Jak wybrać pamięć RAM? Co trzeba o niej wiedzieć?
• Jaka pamięć RAM do komputera PC? Jak wybrać? Która najlepsza?

Polecane chłodzenia wodne AiO

• Endorfy Navis F280 2 x 140 mm
• Corsair iCUE H100i ELITE CAPELLIX XT RGB White 2 x 120 mm
• ASUS ROG Strix LC II 240 ARGB 2 x 120 mm
• be quiet! Pure Loop 2 FX ARGB 2 x 120 mm
• Cooler Master MasterLiquid ML240R RGB 2 x 120 mm
• Thermaltake Floe DX RGB 280 TT Premium Edition 2 x 140 mm

Zobacz wszystkie chłodzenia wodne w sklepie TechLord