Jak dbać o dysk SSD? Poradnik użytkownika

Data dodania: 12-10-2023

Myślisz, że obsługa dysku SSD kończy się po jego zamontowaniu i instalacji systemu? Nic bardziej mylnego. Trzeba jeszcze wiedzieć, jak dbać o pamięć flash, by służyła długo i niezawodnie. W tym poradniku wyjaśniamy, jak dbać o dysk SSD. Sprawdź!

Spis treści:

Jak zadbać o dysk SSD? O czym pamiętać?

Na początek 4 złote porady, które warto wdrożyć od zaraz – tu i teraz. Porady do zapamiętania na już i uczynienia z nich codziennej praktyki pozwalającej dbać o dyski SSD. Jakby nie patrzeć, jest to dysk systemowy uzupełniany programami, aplikacjami i grami.

W kościach pamięci są zatem upakowane najważniejsze informacje, wliczając w to raporty, dokumenty, zdjęcia, filmy, muzykę – na pewno nie chcesz, by cokolwiek z tego przepadło bezpowrotnie.

Zrobiło się bowiem przekonanie, że skoro nośnik flash nie ma części ruchomych, to nie wymaga on najmniejszej uwagi (w przeciwieństwie do dysków HDD, które co jakiś czas należało defragmentować, jak również dbać, by nie doznawał wstrząsów).

Co ważne, troska o dysk SSD nie wymaga specjalistycznej wiedzy informatycznej. Nie wiąże się też z koniecznością wyciągania nośnika z laptopa lub stacjonarki w celu dokonania jakichś czynności serwisowych. To tylko kilka kliknięć. Kilka spośród setek wykonywanych każdego dnia.

Przeczytaj poradnik: Jaki dysk SSD kupić? Który warto wybrać?

Aktualizuj sterowniki pamięci masowej SSD

Dysk SSD jest komponentem. Ma zatem sterowniki, czyli zbiór danych zapewniających stabilne funkcjonowanie, zgodność z najnowszymi wymaganiami programów oraz systemu operacyjnego. Dysk jest przecież przechowalnią tego typu informacji i z jego zasobów czerpie procesor, aby wykonać określone zadania.

Bez aktualnych sterowników dysk może wykazywać błędy i może nie działać prawidłowo. Szczególnie wtedy, gdy nośnik gości w pececie już kilkanaście miesięcy.

Jak zaktualizować sterownik dysku SSD?

Kliknij Wyszukaj na pasku zadań → Wpisz Menedżer urządzeń.
Przejdź do Stacji dysków → Rozwiń → Kliknij prawym przyciskiem myszy Aktualizuj sterownik.
W kolejnym oknie wybierz Wyszukaj automatycznie sterowniki.

Zamykaj system prawidłowo

Po co wyklikać zamknięcie systemu, kiedy można po prostu przytrzymać przycisk wyłączania i osiągnie się to samo, prawda? No nie do końca. Naciskając przycisk Zamknij, informujesz system, że powinien zakończyć wszystkie procesy, jak również zapisać wyniki ich prac.

Tymczasem przytrzymanie Power to nic innego jak nagłe odcięcie zasilania. Owszem, okazjonalnie bywa pomocne przy błędach systemu, ale z pewnością nie należy takiej czynności powtarzać co dnia. To trochę tak, jakby zamiast używać hamulca w samochodzie, po prostu wyłączać silnik kluczykiem, gdy wóz jest jeszcze w ruchu. W obu przypadkach osiąga się ten sam skutek, totalnie traci się jednak panowanie nad tym, co najważniejsze.

Zadbaj o wydajne chłodzenie laptopa lub PC

Jedną z dobrych praktyk mających na celu dobro dysku SSD jest dbanie o optymalne temperatury. To z kolei da się uzyskać tylko na drodze stosowania wydajnego chłodzenia (komputery stacjonarne) oraz zapewnienia powietrzu swobodnej cyrkulacji (laptopy).

Dyski SSD potrafią się bowiem dość mocno nagrzewać, szczególnie modele M.2 PCIe NVMe o wysokich prędkościach transferu danych. W desktopach stosuje się nawet specjalne radiatory, montowane na pamięciach flash, aby chłodzić rozgrzewające się komponenty.

Nie wolno też zapominać o optymalnym przepływie powietrza w obudowie poprzez montowanie wentylatorów z przodu i z tyłu metalowej skrzynki dla zapewnienia orzeźwiającego podmuchu.

Natomiast w laptopach, gdzie nie da się wdrożyć dodatkowej wentylacji, trzeba do maksimum wykorzystać to, co daje nam sprzęt.

nie zakrywaj wylotów wentylacyjnych, bo w ten sposób utrudniasz chłodzenie SSD,
nie trzymaj laptopa na kolanach, zatykasz otwory wentylacyjne,
nie kładź notebooka na kocu ani na pościeli, uniemożliwisz wyrzucanie ciepłego powietrza.

Twórz regularnie kopie zapasowe danych

Informujemy lojalnie, że ta porada nie wpływa bezpośrednio na żywotność dysku SSD i nie sprawia magicznie, że w konsekwencji wydłuży się żywotność pamięci flash. Każdy dysk ma żywotność określoną parametrem TBW – określa on, ile Terabajtów danych może zostać zapisanych w kościach pamięci NAND w trakcie użytkowania nośnika.

Jest to jednak forma rozsądnej zapobiegliwości, bo przecież mało kto zdobywa się na wysiłek sprawdzania, ile godzin przepracowała już pamięć. Podobnie jest z diagnostyką, czyli kontrolowaniem ewentualnych uszkodzeń. Rzecz jasna istnieją darowe programy do podglądania oby tych kwestii, w praktyce tylko bardzo świadomi użytkownicy z nich korzystają (głównie z branży IT).

Ludzie przezorni zlecają dodatkowo tworzenie kopii zapasowych, by nie doświadczyć sytuacji, w której nośnik nie reaguje nawet na twardy reset, bo jego technologiczny żywot dobiegł końca.

Jak zrobić kopię zapasową dysku SSD?

Oto 3 darmowe sposoby na backup pamięci flash:

OneDrive systemu Windows – darmowy 1 TB dla każdego posiadacza konta Microsoft, aktualizacja następuje w czasie rzeczywistym, do tego automatycznie.
Kopia na dyskach dysku sieciowego NAS – inwestycja w NAS pozwala automatycznie tworzyć backupy dla dużo większej pamięci.
Kopia na dysku zewnętrznym – ręczne przenoszenie zawartości dysku bez ustawień systemu.

Czym jest żywotność dysku SSD (TBW)?

Żaden dysk SSD nie jest nieśmiertelny. I choć nie posiada elementów ruchomych, zużywających się w naturalny sposób, to jego pamięć ma pewne ograniczenia związane z żywotnością modułów NAND. Sam termin TBW oznacza Total Bytes Written, wyznaczając wytrzymałość nośnika. Jest to, innymi słowy, limit dla konkretnego modelu.

Co więcej, limit TBW, nawet ten bardzo wysoki, nie jest tym samym, co gwarancja. Gdy skończy się okres gwarancji, a dysk przestanie działać pomimo niewykorzystania TBW, nie będzie naprawiany w ramach gwarancji.

Czym jest Wear-Leveling-Algorithms?

Gdyby nie mechanizmy kontroli, mogłoby dojść do sytuacji, w której jedne i te same obszary pamięci byłyby stale obciążane i wykorzystywane, podczas gdy inne miałyby nieustannie wolne. To z kolei prowadziłoby do nierównomiernego zużycia dysków SSD.

Wprowadzono więc algorytmy Wear-Leveling-Algorithms z zespołem specjalnych procedur czuwających nad równomiernym obciążaniu pamięci NAND danymi. W efekcie kości cierpią mniej, choć przyjmują tyle samo informacji.

Jak poprawnie i bezpiecznie zainstalować dysk SSD?

Te informacje przydadzą Ci się zarówno w przypadku laptopa, jak i komputera stacjonarnego. W obu przecież występuje płyta główna, a to na niej instaluje się pamięć masową SSD. Pamiętaj o poniższych zasadach:

wyłącz laptop lub komputer i odłącz sprzęt od zasilania,
rozkręć obudowę urządzenia,
dotknij ręką czegoś metalowego, by wyrównać potencjał napięcia,
wyciągnij dysk SSD z gniazda – możesz potrzebować śrubokrętu, by odkręcić śrubę mocującą (na pewno przy dyskach SSD M.2),
wyciągając nowy dysk z opakowania, nie dotykaj pinów komponentu,
wsuń dysk do gniazda i przytwierdź go zgodnie z instrukcją.

Jak czyścić dysk SSD? Jak się do tego zabrać?

Myślisz, że usunięciu programu lub gry definitywnie żegnasz się ze wszystkimi plikami, jakie instalator wprowadza do pamięci dysku? Nic z tych rzeczy.

Tu i ówdzie, ukryte przed wzrokiem użytkownika, czają się pozostałości, które zajmują miejsce. Liczone pojedynczo ważą śmiesznie mało. Są to znikome ilości. Lecz zsumowane potrafią niejednego zaskoczyć łączną objętością. Zatem wrzucenie plików do kosza nie rozwiązuje sprawy. Trzeba się do tego zabrać nieco inaczej.

Czy narzędzia systemowe skutecznie czyszczą dysk?

Każdy z nas tak ma – instalujemy aplikacje i programy, by użyć ich raz lub dwa, a potem spoczywają nieużywane. Na szczęście budzi się w nas od czasu do czasu paląca chęć zrobienia porządków na dysku, odwiedzamy wówczas Panel sterowania i robimy to, co w naszej ocenie powinien robić każdy odpowiedzialny użytkownik systemu Windows.

Jak odinstalować program z dysku SSD?

Wyszukaj Programy i funkcje.
Przejdź do zakładki Lista programów.
Wybierz program → kliknij PPM → Naciśnij Odinstaluj.

I wszystko byłoby w porządku, gdy system Windows rzeczywiście usuwał każdy plik związany z danym programem. Ale tak nie jest. By całkowicie pożegnać resztki programowe musisz mieć aplikację zaprojektowaną z myślą o totalnym wymiataniu pozostałości instalacyjnych (i nie tylko).

Jakich narzędzi używać do usuwania plików?

Przedstawiamy kilka narzędzi, dzięki którym pozbędziesz się tego, co zbędne, a co zaśmieca pamięć flash.

CCleaner
Odkurzacz
BleachBit
Wide Disk Cleaner
Ravo Uninstaler
Malwarebytes AdwCleaner

Jak optymalizować dysk SSD?

Pod terminem optymalizacja dysku SSD kryje się minimalizacja cyków zapisu, czyli redukcja tego, co określa parametr TBW.

Czy można hibernować dysk SSD?

W systemie Windows 11 nie znajdziesz hibernacji w sekcji wyboru zasilania komputera albo laptopa. Hibernację stosowano w czasach dysków HDD, by nie wyłączać całkowicie systemu i nie zmuszać użytkownika do oczekiwania. Hibernacja wprowadzała peceta w stan podobny do dezaktywacji, zużywając przy tym niewiele energii – właścicielom laptopów bardzo się to podobało.

Trzeba od razu podkreślić, że hibernacja to nie to samo co uśpienie, które zobaczysz w Windowsie 11. Są do siebie podobne, to prawda, jednak hibernacja wygaszała procesy dużo głębiej. Dyski SSD nie lubią jednak hibernacji i w zupełności wystarczy im uśpienie, z którego polecamy korzystać, jeśli robisz sobie przerwę od pracy.

Czy można defragmentować dysk SSD?

Z całą pewnością nie należy tego robić, bo nie ma najmniejszej potrzeby. Dla przypomnienia – defragmentacja to proces polegający na przenoszeniu rozproszonych danych w celu ich uporządkowania dla szybszego dostępu do danych.

Ten proces miał rację bytu tylko i wyłącznie przy dyskach twardych, ponieważ nośniki flash nie rozrzucają już chaotycznie informacji po różnych sektorach, a dostęp do zasobów pamięci zajmuje przecież za każdym razem tyle samo czasu. Co gorsza, każda taka defragmentacja, gdyż generuje kolejny proces zapisu, a to skraca żywotność dysku SSD.

Porzuć więc wszelkie zapędy na defragmentację SSD.

Przeczytaj też poradniki:

Czy można zapełniać dysk SSD w 100%?

Absolutnie nie należy tego robić. Pamięci flash bardzo tego nie lubią, tracą bowiem przestrzeń do wykonywania operacji. W rezultacie totalnego załadowania dysk SSD będzie po prostu wolniejszy, a jego legendarna szybkość zostanie ograniczona. Pozostawienie 20% wolnego miejsca to wartość rekomendowana przez producentów.

Dla tych wszystkich, którzy mogą zapomnieć o zachowaniu wspomnianych 20% wolnej przestrzeni, system Windows ma funkcję Over-Provisioning. Ona pozwala zarezerwować około 10% wolnego miejsca, by nie doprowadzić do zapełnienia dysku SSD pod korek.

Które modele SSD są najbardziej wytrzymałe?

Przez najbardziej wytrzymałe rozumiemy nie tyle odporność, ile żywotność. Tym samym najwytrzymalsze są te dyski SSD, które mogą pochwalić się najwyższymi współczynnikami TBW oraz MTBF.

Oczywiście im wyższe są te wartość, tym więcej przyjdzie zapłacić za nośnik. Są to jednak koszty uzasadnione, a argumentem, który przemawia za ich poniesieniem, jest troska o dane i bezawaryjną pracę komputera.

Pokazujesz również, że wiesz, jak zadbać o dysk SSD, bo dokonujesz wyboru w sposób świadomy i odpowiedzialny.

Chipolo Zestaw CARD Spot + ONE Spot czarny

Philips TAH8506WT białe