Co to jest thermal throttling? Jak zapobiegać i jak rozwiązywać?

Data dodania: 19-03-2025

Czym jest thermal throttling? Czy trzeba się go bać? Jak się objawia i jakie może mieć skutki? Czy da się w ogóle przed nim obronić? Zmierzyliśmy się z tym gorącym tematem, a odpowiedzi na nurtujące pytania umieściliśmy w poradniku.

Spis treści:

Co to jest thermal throttling?

Wbrew obiegowej opinii thermal throttling nie jest groźnym sygnałem alarmowym ani mrocznym zwiastunem awarii. Tak naprawdę jest zabezpieczeniem wdrożonym celowo przez twórców komponentów, swego rodzaju mechanizmem obronnym, który zapobiega awariom spowodowanym zbyt wysoką temperaturą.

Musimy jednocześnie przypomnieć, że termin: thermal throttling tak naprawdę nie jest oficjalną nazwą pecetowego zjawiska. Żeby być zupełnie poprawnym, należałoby używać sformułowania: dynamic frequency scaling (dynamiczne skalowanie częstotliwości). Dopiero ono w pełni oddaje mechanizm zjawiska zachodzącego w obliczu wystawienia na wysoką temperaturę.

Ten zwrot odnosi się do częstotliwości taktowania rdzeni procesorów komputerowych (CPU) oraz graficznych (GPU). Każdy z nich ma ustaloną górną granicę bezpieczniej pracy i jeśli zostanie przekroczona, odpowiednie mechanizmy niejako zduszą rozpędzone zegary, spowolnią ich działanie, zmniejszą chwilowo osiągi. A zrobią to dla ratowania komponentu, by nie doprowadzić do przegrzania, w konsekwencji do spalenia.

Przyczyny powstawania thermal throttlingu

Obniżenie taktowania na skutek pojawienia się zbyt wysokiej temperatury nierozerwalnie związane jest ze zbyt dużą ilością ciepła generowanego podczas intensywnej pracy komputera. Jego występowanie może mieć wiele przyczyn, dlatego warto poświęcić trochę czasu na znalezienie tej właściwej (choć może ich być kilka).

Ciepło będzie występować zawsze i nie da się sprawić, by CPU i/lub GPU pozostawały chłodne. O tym zapomnij. Jednakże thermal throttling jest zjawiskiem pojawiającym się po przekroczeniu bezpiecznych granic – trzeba więc zadbać, trzeba zrobić wszystko, by zminimalizować ryzyko przegrzania komponentów. Piszemy o tym w dalszej części poradnika.

Jak sprawdzić, czy thermal throttling występuje w komputerze?

Obecność thermal throttlingu bardzo szybko daje o sobie znać. Do tego w dość wkurzający sposób. Bo oto w pewnym momencie komputer lub laptop traci na wydajności. Procesy wykonywane dotąd szybko i sprawnie zacznie wykonywać wolniej, bardziej ślamazarnie. Oto najczęstsze i najbardziej charakterystyczne objawy przegrzewania.

Objawy thermal throttlingu w pracy procesora

Nie wolno lekceważyć thermal throttlingu nękającego procesor komputerowy. Może i nie jest najdroższym elementem peceta, jest za to odpowiedzialny właściwie za każdą informację przebiegającą przez obwody desktopa.

Bardzo często throttling pojawia się po przekroczeniu przez CPU granicy 90° C. Spada wówczas responsywność, a zwykłe przełączanie między kartami w przeglądarce umila długotrwałe oczekiwanie na pojawienie się dobrze znanych obrazów.

Wentylatory laptopów zaczynają nieustannie wirować, wypełniając przestrzeń niemilknącym szumem, z kolei obudowa staje się gorętsza niż kiedykolwiek przedtem – dzieje się tak, ponieważ układ chłodzenia nie daje rady odprowadzać ciepła, które generowane jest stale i stale.

Posiadacze chłodzeń półpasywnych doświadczą podobnych wrażeń. Tego rodzaju coolery zaczynają wirować dopiero po przekroczeniu ustalonej temperatury i kończą działanie zaraz po zredukowaniu ciepła. Thermal throttling sprawia, że nie mogą zaprzestać wirowania i zamiast działać w interwałach: chłodzenie-spoczynek, zmuszone są wirować nieustannie.

Jeśli procesor przez dłuższy czas będzie poddany przegrzaniu, systemy bezpieczeństwa wyłączą go, wyłączając przy okazji komputer lub laptop.

Przeczytaj poradniki:

Objawy thermal throttlingu w pracy karty graficznej

Desktopowe karty graficzne miewają nieco wyższy pułap throttlingu, wynoszący nawet 95° C. Modele montowane w laptopach potrafią jednak dostać zadyszki już przy 70° C, są jednak nieco inaczej skonstruowane – stąd ta różnica.

Throttling GPU sprawia, że liczba wyświetlanych fps-ów gwałtownie spada, co objawia się nieprzyjemnym przejściem od płynnej projekcji do czegoś na kształt pokazu slajdów. Jeśli prowadziłeś właśnie zwycięski pochód, najpewniej skończy się on katastrofą.

Throttling występuje tez poza gamingiem i to w każdym zadaniu silnie obciążającym GPU. Objawia się wydłużeniem renderingu, jak również zawieszaniem postępów na kilka sekund. W skrajnych przypadkach, tak jak i w przypadku CPU, systemy chroniące komponent mogą wyłączyć peceta.

Zobacz koniecznie: Jaką kartę graficzną kupić? Które GPU wybrać?

Poznaj: procesory AMD Ryzen 3 | procesory AMD Ryzen 5 | procesory AMD Ryzen 7 | procesory AMD Ryzen 9

Zobacz: procesory Intel Core i3 | procesory Intel Core i5 | procesory Intel Core i7 | procesory Intel Core i9

Objawy thermal throttlingu sekcji zasilania na płycie głównej

Procesor może mieć rozsądną temperaturę pracy, ale komputer i tak będzie się wyłączał. Programy diagnostyczne (albo badanie termometrem bezdotykowym) wykażą z kolei, że grzeje się chipset na płycie głównej i to będzie powodem przerywania pracy peceta.

Bliższe rozpoznanie wykaże również, że kondensatory są bardzo gorące (nie polecamy sprawdzać tego palcami, bo grozi to poparzeniem).

Sprawdź także:

Jak sprawdzić temperatury pracy podzespołów i częstotliwości zegarów?

Nie zrobisz tego ręcznie, z całą pewnością nie zrobisz tego „na oko”. Tu potrzebne są aplikacje do monitorowania pracy komponentów od strony technicznej. Oto i one.

Aplikacje do monitorowania pracy podzespołów PC

Polecamy proste i intuicyjne narzędzia do pobrania za darmo. Zalecamy jedynie download z witryn zaufanych, żeby nie zaciągnąć nieproszonego gościa, który poczyni tylko szkody.

HWMonitor – ma przejrzysty interfejs pełen szczegółowych informacji na temat: minimalnych odnotowanych temperatur, tych bieżących, jak również najwyższych (szczytowych). Jeśli aktualna jest dużo niższa od szczytowej, nie ma się o co martwić. Każdy komponent od czasu do czasu wskoczy w tamte rejony i wróci na niższy. Ale gdy gorąco jest często i długo, masz do czynienia z thermal throttlingiem. HWMonitor pokazuje dane o temperaturach wszystkich rdzeni CPU, karty graficznej, płyty głównej, pamięci RAM, nawet dysków. Informuje też o napięciach i współpracuje ze wszystkimi procesorami.

AMDOverdrive – zarezerwowany tylko dla posiadaczy CPU marki AMD, odznacza się olbrzymią szczegółowością prezentowanych informacji. Ten fakt docenią geekowie lubiący niuanse, na które przeciętny zjadacz chleba w ogóle nie zwraca uwagi. Aplikacja otwiera też furtkę do do ingerencji w liczne parametry pracy procesora, w tym napięcia oraz taktowanie rdzeni. Umożliwia ponadto regulację prędkości pracy wentylatorów.

SpeedFan – tu znajdziesz przede wszystkim dane na temat temperatury procesora, płyty głównej oraz dysków. Jak sama nazwa wskazuje, monitoruje także prędkość wirowania wentylatorów i daje możliwość jej zmiany. Rób to jednak ostrożnie, bo wolniejsze wirowanie oznacza słabsze odprowadzanie ciepła.

MSI Afterburner – tego narzędzia najlepiej używać w duecie z aplikacją RivaTuner. Wtedy wszystkie dane analityczne wyświetlają się na ekranie w czasie rzeczywistym, czyli po uruchomieniu gry albo programu do grafiki lub montażu wideo. Łatwo wówczas określić, kiedy pojawia się thermal throttling, a także jak długo trwa.

Core Temp – aplikacja prosta o dość ograniczonych możliwościach, uwzględniających właściwie tylko sam procesor. Odczytasz w niej informacje na temat temperatury, napięcia i taktowania każdego rdzenia. Dowiesz się też, do jakiej generacji należy Twój CPU i jakie gniazdo wykorzystuje.

Jak wyłączyć thermal throttling?

Da się to zrobić, choć tego nie polecamy. Dlaczego? Po prostu pozbawisz się zabezpieczenia, którego obecność zapobiega fatalnym i kosztownym następstwom. Żeby wyłączyć thermal throttling, trzeba odwiedzić BIOS płyty głównej i sprawdzić, czy występuje tam funkcja: CPU Thermal Throttling albo zbliżona do niej.

Dezaktywuj i gotowe, nie będzie Ci dokuczał. Lecz jeśli nie wiesz, dlaczego throttling się pojawiał, a on wróci z pełną mocą, może Cię czekać wymiana procesora (oby niczego więcej) na nowy. Zanim więc zdecydujesz się na tak drastyczny krok, poświęć trochę czasu na znalezienie przyczyn zbyt wysokich temperatur CPU oraz GPU.

Przeskanuj system antywirusem

Wiele osób zdziwił fakt, że problem przegrzewania związany jest z obecnością wirusa albo innego złośliwego robaka drenującego procesor. Biedak nie ma ani chwili wytchnienia, zmuszany do tytanicznego wysiłku przez coś, co w ogóle nie powinno zaprzątać jego uwagi. I nie ma w ogóle racji bytu w przestrzeni odpowiedzialnego pecetowca.

Przeskanuj system, pozbądź się nieproszonych gości, sprawdź, czy sytuacja uległa poprawie. Jeśli nie, zostań z nami.

Wyczyść wnętrze komputera lub laptopa

Otwarciu obudowy peceta albo laptopa może towarzyszyć okrzyk zdziwienia połączony z nagłym atakiem kaszlu wywołanego chmurą kurzu poderwaną nagle do góry. Serio, jeśli nie zaglądasz tam regularnie, kurz będzie odkładał się niczym prehistoryczne warstwy skalne, zalegając komponenty grubymi pokładami.

Kurz, choć drobny i niepozorny, okryje wszystko kołderką, utrudniając migrację ciepła na zewnątrz. Stanie się izolatorem. W dodatku kurz lubi przylegać ściśle, przyciągany elektrostatycznością podzespołów zasilanych prądem elektrycznym.

Najskuteczniejszym sposobem eliminacji kurzu jest użycie odkurzacza. Ostrożne użycie. Uważaj, by nie uderzać rurą ani końcówkami o komponenty, zwłaszcza o kondensatory i inne przylutowane drobiazgi. Odkurz płytę główną, ale i pokrywę obudowy (dotyczy to także laptopa).

Dobre efekty daje delikatne zamiecenie powierzchni podzespołu miękkim pędzelkiem tuż przed przyłożeniem dyszy ssącej. Nie zapomnij wyczyścić filtrów antykurzowych zakładanych w obudowie PC.

Przeczytaj również poradnik: Jaka podstawka chłodząca do laptopa? Jak wybrać tę najskuteczniejszą?

Odkurz wentylatory i żebra radiatora

Na wentylatorach zbiera się sporo drobinek. Koniecznie usuń je i zrób to dokładnie. Użyj drobnego pędzelka, wymiatając cząsteczki z powierzchni zakrzywionych łopatek oraz ramek. Dużo uwagi poświęć żebrom radiatora, bo tam kurz potrafi zalegać grubą warstwą, zalepiając na Amen wąskie przestrzenie między aluminiowymi płytkami.

Wymień pastę termoprzewodzącą na procesorze

Pasta poddawana działaniu temperatur po jakimś czasie ulega przepracowaniu. To normalne. I wtedy wskaźnik ciepła na CPU rośnie, osiągając po jakimś czasie nieakceptowalny poziom. Wtedy zajmij się wymianą pasty na nową, co zajmie tylko chwilę, a Twój pecet odczuje ulgę.

Wymień chłodzenie i wentylatory na bardziej wydajne

Być może to, co uznałeś za wystarczające do chłodzenia peceta, wcale takim nie jest? Być może procesor potrzebuje czegoś bardziej wydajnego i stąd nieustanny thermal throttling, bo chłodzenie zwyczajnie nie wyrabia? Być może ułożenie wentylatorów w obudowie mogłoby być lepsze?

Jeśli odpowiedzi na Twoje pytania są twierdzące, to znak, że trzeba zainwestować w lepszy cooler, więcej lub w lepsze wentylatory albo przemyśleć ich usytuowanie. Taki chipset na płycie głównej też musi być chłodzony, a nie ma innego sposobu, jak tylko skierować w jego stronę strumień chłodnego powietrza zasysanego przez wentylatory na froncie obudowy.

Przeczytaj ważne poradniki:

Przeprowadź undervolting komponentów

Ten zabieg polega na świadomym obniżaniu napięcia elektrycznego pobieranego przez CPU i/lub GPU. Trzeba się tu mieć na baczności, by znaleźć pułap, który nie założy na procesor i kartę graficzną kagańca wydajnościowego i nie sprawi, że zaczną pracować niestabilnie. Dlatego nie dokonuj głębokich cięć energetycznych, ale obniżaj napięcie delikatnie, weryfikując na bieżąco efekty. I najważniejsze, zabierz się za to, jeśli czujesz się w ogóle na siłach.

Polecane chłodzenia komputerowe

Tu znajdziesz polecane chłodzenia powietrzne i wodne, a także wentylatory komputerowe.

3mk Antymikrobowa folia ochronna SilverProtection+ do iPhone 15 Pro